การพัฒนาสมการค่าสัมประสิทธิ์น้ำท่าจากตัวแปรเชิงพื้นที่สำหรับการศึกษาความเหมาะสม ของโครงการชลประทานขนาดเล็ก

บทคัดย่อ

ในการศึกษาความเหมาะสมเบื้องต้นของโครงการชลประทานขนาดเล็กประเภทการพัฒนาแหล่งกักเก็บน้ำตามแนวปฏิบัติของกรมชลประทาน มีขั้นตอนการประเมินปริมาณน้ำท่ารายเดือนที่ไหลผ่านหัวงานก่อสร้างเพื่อกำหนดขนาดความจุกักเก็บ โดยคำนวณจากพื้นที่รับน้ำ ปริมาณฝนเฉลี่ยรายเดือน และค่าสัมประสิทธิ์น้ำท่า (runoff coefficient, R.O.C.) ปัจจุบัน การกำหนดค่า R.O.C. อาศัยการพิจารณาภูมิประเทศเชิงคุณภาพซึ่งขาดเกณฑ์เชิงตัวเลขที่ชัดเจน ส่งผลให้การประเมินขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของวิศวกรโครงการแต่ละคน งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาสมการประมาณค่า R.O.C. ที่มีหลักเกณฑ์เชิงตัวเลขชัดเจน โดยใช้ตัวแปรเชิงพื้นที่ ได้แก่ ข้อมูลความลาดชันที่วิเคราะห์จากแบบจำลองความสูงดิจิทัล MERIT DEM ร่วมกับข้อมูลกริดความหนาแน่นของต้นไม้จาก ISCGM นอกจากนี้ ได้ทำการตรวจสอบความสอดคล้องของสมการที่พัฒนาขึ้นโดยเปรียบเทียบปริมาณน้ำท่าที่คำนวณได้กับผลการคำนวณจากวิธีดั้งเดิมที่ใช้ในโครงการที่มีการออกแบบไว้แล้วในภาคตะวันตก จำนวน 20 โครงการ ผลการศึกษาพบว่าสมการที่พัฒนาขึ้นสามารถประมาณค่า R.O.C. ได้สอดคล้องกับวิธีการพิจารณาเดิมที่ใช้ในโครงการออกแบบ โดยมีค่าดัชนีความสอดคล้องเท่ากับ 0.995 ช่วยเชื่อมโยงตัวแปรเชิงพื้นที่กับค่า R.O.C. ได้อย่างชัดเจน ลดการพึ่งพาดุลยพินิจของวิศวกรโครงการ และสามารถนำไปใช้ประกอบเป็นส่วนหนึ่งในการจัดทำคู่มือการปฏิบัติงานสำหรับวิศวกรในการศึกษาความเหมาะสมเบื้องต้นของโครงการชลประทานขนาดเล็กทั่วประเทศ เพื่อเพิ่มความแม่นยำและความเป็นมาตรฐานเดียวกัน