การวิเคราะห์สภาพอุทกพลศาสตร์และจุดเสี่ยงน้ำล้นตลิ่งในแม่น้ำเพชรบุรีด้วยแบบจำลอง MIKE-11

บทคัดย่อ

ลุ่มน้ำเพชรบุรี บริเวณจังหวัดเพชรบุรีประสบปัญหาน้ำท่วมซ้ำซากในพื้นที่ท้ายเขื่อนเพชร การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์สภาพอุทกพลศาสตร์ในแม่น้ำเพชรบุรีและหาจุดเสี่ยงอุทกภัยน้ำล้นตลิ่งโดยใช้แบบจำลองอุทกพลศาสตร์ MIKE-11 จำลองสภาพการไหลตั้งแต่สถานีวัดน้ำท่า B.10 ท้ายเขื่อนเพชร อำเภอท่ายาง ถึงปากอ่าวบางตะบูน อำเภอบ้านแหลม ระยะทาง 53.68 กิโลเมตร โดยใช้รูปตัดตามขวางของแม่น้ำเพชรบุรีที่ได้จากการสำรวจในปี พ.ศ. 2563 ทำการปรับเทียบแบบจำลองโดยใช้ข้อมูลระดับน้ำในช่วงปี พ.ศ. 2565 – 2567 ผลที่ได้พบว่าค่าสัมประสิทธิ์ความขรุขระอยู่ในช่วงระหว่าง 0.03 - 0.07 จากนั้นตรวจพิสูจน์แบบจำลองโดยใช้ข้อมูลระดับน้ำในช่วงปี พ.ศ. 2563 - 2565 ผลการปรับเทียบและตรวจพิสูจน์แบบจำลองพบว่าที่สถานีวัดน้ำท่า B.15 และ B.16 มีค่า R², RMSE และ NSE อยู่ในเกณฑ์ที่ยอมรับได้ทั้งหมด จากนั้นจึงนำแบบจำลองที่ผ่านการปรับเทียบและตรวจพิสูจน์แล้วไปใช้ในการวิเคราะห์ความจุลำน้ำและความลึกน้ำต่ำสุดในแต่ละจุด ผลการศึกษาพบว่าการวิเคราะห์ความจุลำน้ำระบุจุดวิกฤติอยู่ในช่วง กม.ที่ 20+001 ถึง กม.ที่ 30+000 อำเภอเมืองเพชรบุรี ซึ่งมีความจุการไหลน้อยที่สุดเท่ากับ 82.16 ลูกบาศก์เมตรต่อวินาที และได้เปรียบเทียบกับข้อมูลระดับน้ำต่ำสุดในช่วงดังกล่าว พบว่า บริเวณหน้าตัด กม.ที่ 28+971 ตำบลหนองโสน อำเภอเมืองเพชรบุรี มีค่าระดับน้ำต่ำสุดที่ 1.92 เมตร เป็นบริเวณหน้าตัดที่อยู่ในช่วงมีระดับน้ำต่ำกว่า 2.00 เมตร แสดงให้เห็นถึงความเสี่ยงสูงต่อการเกิดน้ำล้นตลิ่งในบริเวณนี้ สอดคล้องกับการรายงานจุดเฝ้าระวังน้ำล้นตลิ่งและน้ำท่วมขังของกรมป้องกันและบรรเทาสาธารณะภัย (ปภ.) ในช่วงสถานการณ์อุทกภัยในเดือนพฤศจิกายน 2564 สะท้อนให้เห็นว่าบริเวณนี้มีข้อจำกัดในการรองรับการไหลที่อาจก่อให้เกิดน้ำล้นตลิ่งในช่วงน้ำหลาก จึงควรมีการศึกษาแนวทางปรับปรุงความจุลำน้ำควบคู่กับการศึกษาปัจจัยทางกลศาสตร์แม่น้ำที่เกี่ยวข้อง เพื่อใช้เป็นแนวทางในการเตรียมความพร้อมและแก้ไขปัญหาอุทกภัยในพื้นที่แม่น้ำเพชรบุรีได้อย่างมีประสิทธิภาพต่อไป