การเตือนภัยน้ำหลากด้วยวิธีดัชนีน้ำฝนในลุ่มน้ำห้วยชะโนด

อนันต์  นนท์ศิริ; วชิรกรณ์ เสนาวัง; ไชยาพงษ์  เทพประสิทธิ์; ทิพาภรณ์ หอมดี

อนันต์ นนท์ศิริ สาขาวิชาการบริหารงานก่อสร้างและโครงสร้างพื้นฐาน คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยนครพนม
วชิรกรณ์ เสนาวัง มหาวิทยาลัยนครพนม
ไชยาพงษ์ เทพประสิทธิ์ ภาควิชาวิศวกรรมชลประทาน คณะวิศวกรรมศาสตร์ กำแพงแสน มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
ทิพาภรณ์ หอมดี สาขาวิชาวิศวกรรมโยธา คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยนครพนม

คำสำคัญ: ลุ่มน้ำห้วยชะโนด, ค่าดัชนีน้ำฝน, การเตือนภัยน้ำหลาก

บทคัดย่อ

ลุ่มน้ำห้วยชะโนดตั้งอยู่ในพื้นที่อำเภอดงหลวง จังหวัดมุกดาหาร และอำเภอธาตุพนม จังหวัดนครพนม มีลำห้วยชะโนดเป็นลำน้ำสายหลักซึ่งมีความลาดชันลำน้ำค่อนข้างสูงในช่วงต้นน้ำและความลาดชันลดลงก่อนไหลลงสู่แม่น้ำโขง ณ อำเภอหว้านใหญ่ จังหวัดมุกดาหาร ลักษณะการเกิดอุทกภัยในพื้นที่ลุ่มน้ำห้วยชะโนดจึงเป็นลักษณะน้ำป่าไหลหลากในพื้นที่ต้นน้ำและเกิดขึ้นในช่วงระยะเวลาสั้น โดยมีพื้นที่บ้านแดนสวรรค์ ตำบลอุ่มเหม้า อำเภอธาตุพนม จังหวัดนครพนมและบริเวณใกล้เคียงเป็นหมู่บ้านเศรษฐกิจสำคัญแห่งหนึ่งที่ตั้งอยู่ในลุ่มน้ำห้วยชะโนดซึ่งได้รับผลกระทบจากอุทกภัยบ่อยครั้ง จากเหตุการณ์อุทกภัยในอดีตพบว่าเกิดความเสียหายจากน้ำท่วมอย่างสูงเนื่องจากไม่สามารถเตือนภัยและอพยพไม่ทัน การศึกษานี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อหาแนวทางการเตือนภัยน้ำหลากโดยใช้ค่าดัชนีน้ำฝน (Antecedent Precipitation Index, API) ซึ่งเป็นค่าดัชนีที่ใช้ชี้วัดปริมาณความชื้นในดินสะสม เป็นผลที่เกิดจากการสะสมของปริมาณน้ำฝนที่ตกลงมา หากค่าดัชนีน้ำฝน (API) มีค่าสูงขึ้น โอกาสการเกิดอุทกภัยจะสูงขึ้นด้วย ในการศึกษาครั้งนี้ได้คำนวณฝนสะสมรายวันแล้วแปลงให้อยู่ในรูปของค่าดัชนีน้ำฝน โดยใช้ข้อมูลน้ำฝนรายวันจากสถานีวัดน้ำฝนจำนวน 1 สถานี ได้แก่ สถานีวัดน้ำฝน 240220 ช่วงปี พ.ศ.2541 ถึง พ.ศ.2561 มาทำการคำนวณเพื่อใช้สำหรับการเตือนภัยน้ำหลาก เละใช้สถานีวัดน้ำบ้านคอนสวรรค์ Kh.91 เป็นสถานีพยากรณ์ จากการศึกษาพบว่าเมื่อมีปริมาณฝนตกในลุ่มน้ำห้วยชะโนดเหนือสถานีวัดน้ำบ้านคอนสวรรค์ Kh.91 ฝนตกติดต่อกัน 3 วัน มากกว่า 150 มม. และค่าดัชนีน้ำฝน (API) มีค่าเท่ากับ 150 มม. จะทำให้เกิดอุทกภัยในพื้นที่บ้านแดนสวรรค์ ตำบลอุ่มเหม้า อำเภอธาตุพนม จังหวัดนครพนม ผลการศึกษานี้สามารถนำไปใช้ในการเตือนภัยน้ำหลากเข้าเขตพื้นที่บ้านแดนสวรรค์ได้

ประวัติผู้แต่ง

อนันต์ นนท์ศิริ, สาขาวิชาการบริหารงานก่อสร้างและโครงสร้างพื้นฐาน คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยนครพนม

สาขาวิชาการบริหารงานก่อสร้างและโครงสร้างพื้นฐาน คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยนครพนม

ไชยาพงษ์ เทพประสิทธิ์, ภาควิชาวิศวกรรมชลประทาน คณะวิศวกรรมศาสตร์ กำแพงแสน มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

ภาควิชาวิศวกรรมชลประทาน คณะวิศวกรรมศาสตร์ กำแพงแสน มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

ทิพาภรณ์ หอมดี, สาขาวิชาวิศวกรรมโยธา คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยนครพนม

สาขาวิชาวิศวกรรมโยธา คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยนครพนม