การปรับปรุงประสิทธิภาพระบบคาดการณ์น้ำท่วมฉับพลันในประเทศไทย โดยประยุกต์ใช้เงื่อนไขสถานะความชื้นสะสมเริ่มต้นระดับ 3 แบบเปลี่ยนแปลง และปริมาณฝนคาดการณ์ของรอบการประมวลที่ 18 UTC

บทคัดย่อ

น้ำท่วมฉับพลัน (Flash flood) คือการเกิดน้ำท่วมอย่างรวดเร็ว มักเกิดขึ้นในพื้นที่ลุ่มน้ำขนาดเล็กและลาดชันสูง ความรุนแรงและการเกิดขึ้นกับลักษณะของพื้นที่ลุ่มน้ำและสภาพสถานะปัจจุบันของพื้นที่ การพัฒนาระบบเตือนภัยน้ำท่วมฉับพลันจึงมีความสำคัญอย่างยิ่งในการลดความเสียหายและการสูญเสีย สถาบันสารสนเทศทรัพยากรน้ำ (องค์การมหาชน) หรือสสน. จึงได้ทำการพัฒนาระบบคาดการณ์น้ำท่วมฉับพลันอย่างง่ายด้วยวิธีเทคนิคการวิเคราะห์หลายปัจจัยที่ส่งผลต่อการเกิดน้ำท่วมฉับพลันและเทคนิคการซ้อนทับข้อมูลประกอบด้วย 3 แนวคิดอย่างง่าย คือ 1) การคัดเลือกพื้นที่ที่มีศักยภาพการเกิดน้ำท่วมฉับพลันสูงจากการวิเคราะห์ดัชนีศักยภาพการเกิดน้ำท่วมฉับพลันที่ขึ้นกับลักษณะทางกายภาพของพื้นที่ 2) การปรับสถานะความชื้นในดินจากเงื่อนไขสถานะความชื้นสะสมเริ่มต้น (Antecedent Moisture Condition: AMC) ที่สามารถคำนวณได้จากปริมาณฝนสะสมย้อนหลัง 5 วันจากฝนดาวเทียม 3) การคาดการณ์พื้นที่เสี่ยงน้ำท่วมฉับพลันด้วยการใช้ข้อมูลฝน 24 ชั่วโมงข้างหน้า จากระบบคาดการณ์สภาพอากาศระยะสั้นแบบคู่ควบ (WRF-ROMS) เนื่องด้วยการพัฒนาระบบคาดการณ์น้ำท่วมฉับพลันขั้นต้นในอดีตใช้ค่าเกณฑ์เพียง 1 ค่าสำหรับเกณฑ์ปริมาณฝนตรวจวัดสะสม 5 วัน หรือเรียกว่าเงื่อนไขสถานะความชื้นสะสมเริ่มต้นระดับ 3 แบบคงที่ (Fix-AMC III: F-AMC III) และเกณฑ์ฝนคาดการณ์ 24 ชั่วโมง ของรอบประมวลผลที่ 12 UTC สำหรับพื้นที่ทั้งประเทศ ดังนั้นเพื่อเพิ่มประสิทธิการคาดการณ์จึงได้ทำการศึกษาการปรับเกณฑ์ปริมาณฝนตรวจวัดสะสม 5 วันให้เหมาะสมสำหรับแต่ละภาคโดยประยุกต์ใช้ค่าเกณฑ์ 2 ค่าเกณฑ์ที่เปลี่ยนแปลงตามปริมาณฝนวันปัจจุบันเทียบฝนปกติ (ฝนเฉลี่ย 30 ปี) หรือเรียกกว่าเงื่อนไขสถานะความชื้นสะสมเริ่มต้นระดับ 3 แบบเปลี่ยนแปลง (Dynamic-AMC III: D-AMC III) และการใช้ข้อมูลฝนคาดการณ์ที่รอบประมวลผลที่ 18 UTC ในช่วงฤดูฝน การประเมินผลการคาดกาณ์ก่อนปรับปรุงและหลังปรับปรุงทำด้วยการเปรียบเทียบค่า POD, FAR และ CSI ของ 6 เหตุการณ์ฝนตกหนักในพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือและพื้นที่ภาคใต้  ผลการศึกษาพบว่าส่วนใหญ่ค่าสถติการคาดกาณ์มีแนวโน้มดีขึ้นโดยเฉพาะค่า POD ที่เพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ